మన చుట్టూ ఉన్న ప్ర‌పంచంలో ఒకే జీవికి గాను అనేక ర‌కాలు జాతులు ఉన్న‌ట్లే దోమ‌ల్లోనూ అనేక ర‌కాల జాతులు ఉంటాయి. వాతావ‌ర‌ణ ప‌రిస్థితుల‌కు అనుగుణంగా ప్ర‌పంచ వ్యాప్తంగా అనేక చోట్ల భిన్న ర‌కాల దోమ‌లు పెరుగుతుంటాయి. అయితే దోమ‌ల‌న్నీ మనల్ని కుట్ట‌వు. వాటిల్లో కేవ‌లం ఆడ దోమ‌లు మాత్ర‌మే మనల్ని కుడతాయి. ఎందుకంటే మనల్ని కుట్ట‌డం ద్వారా అవి మన రక్తం తాగి గుడ్ల‌ను ఉత్ప‌త్తి చేస్తాయి. అందుక‌నే ఆడ దోమ‌లే మనల్ని ఎక్కువగా కుడతాయి.
ఇక మ‌లేరియా, డెంగ్యూ, యెల్లో ఫీవ‌ర్‌, జికా, ఎన్‌సెఫ‌లైటిస్ వంటి వ్యాధుల‌ను క‌ల‌గ‌జేసే దోమ‌లు ప‌లు ర‌కాలు ఉంటాయి. వాటిల్లో అనొఫిలిస్ గాంబియా, అనొఫిలిస్ ఫెనుస్టస్, అనొఫిలిస్ అర‌బేన్‌సిస్ అనే 3 ర‌కాల దోమ‌లు మ‌లేరియాను వ్యాప్తి చెందిస్తాయి. ఇవి ఎక్కువగా ఆఫ్రికాలో ఉంటాయి. అయితే మొద‌టి రెండు ర‌కాల‌కు చెందిన దోమ‌లు ఇత‌ర ప్రాంతాల్లోనూ పెరుగుతాయి. ఇవి ఎక్కువగా వ‌ర్షాకాలం సీజ‌న్ లో త‌మ సంఖ్యను వృద్ధి చేసుకుంటాయి.
సాధార‌ణంగా దోమ‌లు మ‌నుషుల‌ను ఇండోర్‌లో ఉన్న‌ప్పుడే కుడతాయి. గాంబియా, ఫెనుస్టస్ దోమ‌లు ఇండ్ల‌లో ఉండే మ‌నుషుల‌ను ఎక్కువగా కుడతాయి. బ‌య‌ట నివాసం ఉండే దోమ‌లు ఇత‌ర జంతువుల‌పై ఆహారం కోసం ఆధార ప‌డ‌తాయి. వాటిల్లో అర‌బేన్‌సిస్ దోమ‌లు ముఖ్య‌మైన‌వి. ఇవి ప‌శువులు, కుక్క‌ల‌పై వాలి వాటి ర‌క్తాన్ని పీలుస్తాయి.
దోమ‌లు సాధార‌ణంగా మ‌నం నిద్రించే స‌మ‌యంలో వేకువ‌జామున మనల్ని కుడతాయి. అవి ఒక్కోసారి మన నిద్ర‌కు కూడా భంగం క‌లిగిస్తాయి. క‌నుక వాటి బారి నుంచి మనల్ని మ‌నం ర‌క్షించుకోవాలి. అందుకు గాను అవ‌స‌రం ఉన్న ప‌ద్ధ‌తుల‌ను పాటించాలి.